Додека физичките последици од жештината се добро познати, како што се сончаница и топлотна исцрпеност, психолошкото влијание дури во последно време добива заслужено внимание

Зошто жештината влијае на нашето расположение?

Жештината го „принудува“ телото да вложува дополнителен напор за да ја одржи нормалната телесна температура. Во тој процес се лачи хормонот на стрес, кортизол, кој директно влијае на расположението, ја зголемува напнатоста и раздразливоста. Покрај тоа, високите температури го нарушуваат сонот, предизвикуваат замор, ја намалуваат концентрацијата и способноста за донесување рационални одлуки.

Истражувањата покажуваат дека за време на горештини почесто се појавуваат симптоми на анксиозност, депресија, раздразливост и импулсивно однесување. Кај лица кои веќе се соочуваат со психички тешкотии, симптомите можат да се влошат. Жештината не предизвикува директно ментални нарушувања, но значително ги засилува постојните проблеми.

Кои групи се најмногу загрозени?

Некои категории луѓе се особено чувствителни на топлотен стрес. Постарите лица имаат послаба терморегулација и често живеат сами во неповолни услови. Децата и адолесцентите, поради недоразвиениот нервен систем, се подложни на емоционални осцилации.

Повеќето психотропни лекови ја нарушуваат способноста на телото да се разлади, па ризични се и лицата кои користат психијатриски медикаменти. Во оваа група спаѓаат и лицата со хронични болести – како дијабетес, срцеви заболувања и невролошки нарушувања.

Кај пациентите кои користат антидепресиви, антипсихотици или стабилизатори на расположение, жештината може да доведе до сериозни последици, како топлотна исцрпеност, па дури и топлотен удар.

Летна депресија – помалку познат, но реален проблем

Иако сезонската депресија најчесто се поврзува со зимата и недостатокот на светлина, постои и форма на депресија што се јавува во лето. Лицата кои страдаат од т.н. „летно сезонско афективно нарушување“ често се повлекуваат од општествени активности, имаат несоница, губат апетит и телесна тежина. Кај нив, топлотниот стрес дополнително ја нарушува рамнотежата на невротрансмитерите и го засилува чувството на беспомошност.

Топлина и однесување: Повеќе конфликти, помалку контрола

Топлотниот стрес може негативно да влијае врз тоа како ги перцепираме луѓето и ситуациите околу нас. За време на горештини, луѓето почесто ги толкуваат неутралните ситуации како заканувачки, побрзо го губат трпението и реагираат поагресивно. Тоа се поврзува со зголемен број конфликти во семејството, на работа, па дури и во јавноста. Некои експерименти покажале дека луѓето носат повеќе импулсивни и деструктивни одлуки кога се изложени на високи температури.

Намалување на когнитивните способности

Истражувањата покажуваат дека високите температури ја намалуваат менталната ефикасност. Луѓето реагираат побавно, прават повеќе грешки и имаат потешкотии во обработка на информации. Ова е особено проблематично во училишта, канцеларии и други средини кои бараат висок степен на концентрација. Недостатокот на ладење во овие простори дополнително ја влошува ситуацијата.

Како да се заштитиме?

Хидратација – Пијте доволно течности и консумирајте храна богата со вода (лубеница, краставица, диња, јагоди);

Избегнувајте сонце во најтоплиот дел од денот (од 10 до 16 часот);

Разладете го телото – туширање со ладна вода, често миење и престој во климатизирани простории;

Следете ги сигналите на телото – вртоглавица, малаксаност, забрзано чукање на срцето и силна главоболка може да бидат знаци на топлотна исцрпеност;

Грижете се за најзагрозените – постари лица, деца, луѓе кои живеат сами или немаат соодветни услови за разладување;

Кога жештината нè исцрпува однатре.

Жештината не е само физички непријатен феномен, таа има длабоки последици врз менталното здравје и секојдневното функционирање. Во време кога екстремните температури стануваат сè почести, разбирањето на овој ефект и навремената реакција стануваат клучно прашање за јавното здравје.