Во сала со околу 300 ученици од Англиканското училиште „All Saints“, само неколкумина кренаа рака на прашањето дали знаат за претстојната забрана – а уште помалку знаат како да се подготват за неа. Од 10 декември стапува во сила закон што ќе им го блокира пристапот на деца под 16 години до најголемиот дел од популарните платформи, пишува „CNN“.

Што точно носи забраната?

Платформите што австралиската влада ги дефинира како „социјални мрежи со возрасно ограничување“ ќе мора да докажат дека ги преземаат сите разумни чекори за да спречат пристап на корисници под 16 години. Во спротивно, ќе се соочат со казни до 49,5 милиони австралиски долари (околу 29 милиони евра).

Списокот ги опфаќа гигантите како "Snapchat", "Facebook", "Instagram", "TikTok", "Reddit", "Threads", "Twitch", "X" и "YouTube". Владата тврди дека со ова ги штити децата од штетна содржина, додека технолошките компании велат дека веќе работат на побезбедни системи.

"Meta", сопственикот на „Facebook“ и „Instagram“, најави дека ќе почне со деактивација и блокирање на профили уште од 4 декември, советувајќи ги младите навреме да ги преземат своите податоци. "Snap" ќе овозможи привремена деактивација на профили до три години, односно додека корисникот не наполни 16 години.

Забраната доаѓа во особено чувствителен момент: крајот на учебната година и почетокот на осумнеделните летни распусти. За милиони деца тоа значи долго, топло лето без училиште, без наставници – и без скролање.

Како ќе се проверува возраста на милиони корисници?

Експертите ја гледаат мерката како природна еволуција на безбедносните стандарди – како воведување сигурносни појаси или здравствени предупредувања на цигарите.

„Се прашавме што правиме во реалниот свет? Дали ги пуштаме младите во стриптиз клубови, барови, дали им дозволуваме да купуваат алкохол? Кои норми постојат офлајн и кои би сакале да ги пресликаме онлајн?“, објаснува Џули Досон од компанијата за дигитален идентитет "Yoti".

Но, утврдувањето возраст кај тинејџери на 15 – 17 години е предизвик. Некои постари од 16 ќе мора да приложат личен документ за да го докажат својот идентитет, вели Енди Лулхам од "Verifymy".

Обиди за изигрување на системот – маски, филтри, трикови – тешко ќе поминат, бидејќи технологијата проверува дали пред камера има вистинска личност. Виртуелните приватни мрежи (VPN) исто така не се совршено решение, бидејќи го нарушуваат локалното корисничко искуство врз кое се темелат социјалните мрежи.

Важно е дека законот ја става целата одговорност на технолошките компании – нема казни за деца или родители ако успеат да ја заобиколат забраната.

„Ќе изгубам сè“

Реакциите кај младите се поделени. 15-годишната пејачка "Shar" е загрижена дека ќе ја изгуби платформата на која ја промовира својата музика:

„Ми требаше толку долго да стигнам до 4000 следбеници на главниот профил. Сега ќе изгубам сè“, вели таа.

Како и многу други млади креатори, ги префрла своите следбеници на „Lemon8“, апликација во сопственост на матичната компанија на „TikTok“, "ByteDance", која не е опфатена со забраната.

Тинејџ-инфлуенсерката Зои, со 48.000 следбеници на „TikTok“, започна петиција за спуштање на возрасната граница на 13 години – веќе собра над 43.000 потписи.

Од друга страна, 14-годишната Максин Стил ги избриша своите апликации уште лани, откако станало премногу тешко да се одолее на постојаното скролање. Сега е во летен камп без телефони. „Сите се навикнавме. Заборавивме на социјалните мрежи – и морам да кажам, ова е најживото опкружување во кое сум била“, раскажува таа.

Експерти како Луси Томас од организацијата "Project Rockit" предупредуваат: иако некои млади ќе почувствуваат олеснување, за други губењето на онлајн заедницата ќе биде тежок удар. „Последното што го сакаме е младите да се свртат кон поопасни, нерегулирани простори“, вели Томас.

Експеримент што целиот свет го следи

Забраната е голем дел инспирирана од книгата „The Anxious Generation“ на американскиот психолог Џонатан Хајдт, која ја поврзува растечката криза на менталното здравје кај младите со паметните телефони. Идејата брзо се прошири низ Австралија со силна медиумска поддршка. Иако критичарите ја нарекуваат популистички потег за собирање политички поени, други земји внимателно го следат примерот.

Малезија, Данска, Норвешка и повеќе земји од ЕУ веќе разгледуваат слични мерки. Во Велика Британија важи Законот за онлајн безбедност, а во САД најмалку 20 држави донесоа закони поврзани со младите и социјалните мрежи – но ниту еден не е толку сеопфатен како австралискиот.