Наместо идејата за силна, единствена политичка структура, истражувањата покажуваат дека овие камени фигури всушност се дело на помали, независни кланови.

Моаи не се дело на централна власт

Со децении се веруваше дека за резбањето и преносот на статуи тешки и до 80 тони била потребна голема работна сила и строга хиерархија. Сепак, најновите истражувања ја менуваат таа слика — општеството на Рапа Нуи не функционирало како единствена заедница, туку како мрежа од одделни семејни групи.

Со помош на напредно 3D мапирање на каменоломот Рано Рараку, научниците идентификуваа триесетина јасно одвоени работилници. Секој простор покажува специфични техники на обработка на камен и препознатлив уметнички стил, пренесува „Daily Mail“.

Главниот автор на студијата, професор Карл Липо, објаснува:

„Гледаме одделни работилници кои навистина се поклопуваат со различните кланови. Секоја група интензивно работи во својот простор. Од самата структура на каменоломот јасно се гледаат низа статуи кои припаѓаат на една група, потоа на друга и така натаму“.

Различни школи на резбање

Новите анализи откриваат дека клановите развиле свои правила за изработка: некои работилници започнувале од лицето; други најпрво ја одвојувале целата камена маса; трети работеле хоризонтално, сечејќи во каменот од страна.

Првите фигури се појавуваат околу 1200-та година, а меѓу нив може да се забележат и статуи со изразени женски карактеристики, што зборува за различните уметнички традиции на островот. Професор Липо го опишува Рано Рараку како „археолошки Дизниленд“, нагласувајќи дека дури сега е детално документиран. Со помош на дронови направени се повеќе од 22.000 фотографии, од кои е создаден исклучително прецизен 3D модел на локалитетот.

„Можете да ги видите врвовите, страните и деловите кои физички не можат да се достигнат. Мапата нѝ отвори целосно нови перспективи“, додава Липо.

Легендата за „шетачките“ статуи

Истражувањата во последните години сè повеќе ја потврдуваат теоријата дека статуите не биле влечени во лежечка положба. Антрополошки експерименти покажале дека фигурите можат да се поместуваат во исправена положба — со помош на јаже врзано од двете страни на главата на статуата.

Со повлекување на јаже наизменично, статуите благо се нишале и „оделе“ напред во цик-цак движење. Во практика, доволно било само 18 луѓе за статуата да се движи стабилно, а откако се воспоставил ритамот, работниците можеле да држат јаже и со една рака. Посебно формираните патеки, широки околу 4,5 метри и благо вдлабнати, овозможувале полесно пренесување на колосите.

Колку луѓе навистина биле потребни?

Според проценките на истражувачите, изработката на една статуа барала меѓу 4 и 6 главни резбари, додека дополнителни 10 до 20 лица помагале во изработка на алати, подготовка на јаже и други практични задачи. Овој мал број работници совршено ја поддржува идејата дека Рапа Нуи не била централизирана држава, туку мозаик на кланови кои независно создавале свои Моаи фигури.

„Кога ќе го погледнеме бројот на луѓе потребен за пренос на статуата, потоа работилниците и големината на заедниците, сите елементи се вклопуваат. Моаи се дело на мали групи, а не на голема централизирана сила“, заклучува професорот Липо.