Внатрешното јадро на Земјата можеби не е ниту целосно цврсто ниту целосно течно, туку нешто помеѓу.
За првпат, научниците експериментално потврдија постоење на необична, таканаречена суперјонска состојба на материјата – состојба која се однесува делумно како цврста материја, а делумно како течност, пишува „Sciencealert“.
Тие дошле до овој заклучок со испукување микроскопски проектили направени од легура на железо и јаглерод од топ со екстремно голема брзина.
Проектил направен од железо и јаглерод бил испукан со брзина од повеќе од 7 километри во секунда кон мета направена од литиум флуорид. Ударот создал повратен ударен бран кој го изложил примерокот на притисоци до 140 гигапаскали и температури од околу 2.600 келвини (повеќе од 2.300 °C).
Earth’s core is far stranger than we thought…
Scientists have experimentally confirmed that a strange “superionic”...
Posted by Hashem Al-Ghaili on Saturday 27 December 2025
Иако вистинските услови во внатрешното јадро се уште поекстремни – притисоци од 330 до 360 гигапаскали и температури до 6.000 келвини – овие услови биле доволни за да се реплицираат клучните физички својства.
Резултатите покажуваат дека таквата легура, изложена на екстремни услови слични на оние во центарот на Земјата, се однесува точно како што сеизмичките мерења навестуваат со години.
Внатрешното јадро на Земјата речиси еден век се опишува како цврста топка од железо, компресирана од огромен притисок што ги надминува температурите од неколку илјади степени. Но, сеизмичките податоци собирани со децении открија нешто необично: брановите низ јадрото патуваат побавно отколку што би требало низ класично цврсто тело.
Овие мерења упатуваа на тоа дека јадрото не се однесува како ладен челик, туку повеќе како мека, еластична супстанција – речиси како путер.
„За прв пат, експериментално покажавме дека легура на железо-јаглерод во условите на внатрешното јадро има исклучително мала брзина на брановите“, објаснува физичарот Јуџун Жанг од Универзитетот Сечуан во Кина.
Откритието елегантно ги објаснува долгогодишните недоумици и обезбедува солидна експериментална основа за разбирање на однесувањето на лесните елементи под екстремен притисок. Може да има и пошироки последици, вклучително и ново разбирање на настанокот и одржувањето на магнетното поле на Земјата, кое е резултат на движењето на материјалот длабоко во внатрешноста на планетата.
„Се оддалечуваме од статичната и ригидна репрезентација на внатрешното јадро кон динамичен модел“, заклучува Жанг. „Разбирањето на оваа скриена состојба на материјата нè носи еден чекор поблиску до отклучување на тајните на внатрешноста на Земјата – и планетите слични на неа.“
