Како да се препознае разликата и кога да се побара стручно мислење, објаснува Маријана Мирковиќ, мастер логопед, по повод Светскиот ден на аутизмот, објави Српски Курир.

• Дисфазија е развојно јазично нарушување, или нарушување на способноста за разбирање, структурирање и изразување на лингвистичката мисла. Се манифестира во форма на нарушувања на јазичното изразување и разбирање. Придружена е со неможност за изговарање на голем број звуци, неправилна употреба на граматички форми (аграмматизам), неможност за вербално изразување и отежнато запомнување зборови. Способноста за говорење кај овие деца е под очекуваното ниво за нивната ментална и хронолошка возраст – вели Маријана Мирковиќ.

Ајде да иницираме позитивни промени

Светскиот ден за подигање на свеста за аутизмот се слави на 2 април, а оваа година темата е „Унапредување на невродиверзитетот и целите за одржлив развој на Обединетите нации (ОН)“, што го нагласува пресекот помеѓу невродиверзитетот и напорите за глобална одржливост и покажува како инклузивните политики и практики можат да доведат до позитивна промена на ОН за поединци во светот со најавената промена на ОН.

Некои симптоми на аутизам и дисфазија се преклопуваат. Разликата е во тоа што децата кои доцнат во зборувањето имаат нормален социјален контакт, ги разбираат намерите и чувствата на другите луѓе, а нивната игра е функционална и креативна, нагласува логопедот.

Се зголемува инциденцата на аутизам

Аутизмот е невро-развојно нарушување присутно од раѓање, кое влијае на социјалните интеракции, комуникацијата и моделите на однесување. Припаѓа на спектар на состојби со широк опсег на индивидуални карактеристики и почесто се дијагностицира кај момчињата отколку кај девојчињата. Зачестеноста на аутизмот се зголемува – додека пред 30 години тој зафаќаше едно од 1.000 деца, денес се проценува дека е присутен кај едно од 36. Сепак, експертите се уште не се согласуваат дали ова е вистинско зголемување или подобра дијагностика.

• Недостигот од говор го компензираат со гестови, најчесто со демонстративен гест. Нивните интереси се различни, сакаат да си играат со други деца. Тие немаат необични, стереотипни модели на однесување (кипкање со прст, „мафтање со рака“). Имаат продолжен контакт со очите, нормални емотивни реакции и лесно остваруваат социјални контакти – предлага логопедот.

Од друга страна, децата со аутизам имаат нарушени општествени односи и невербална комуникација, што значи дека не користат гестови или изрази на лицето, а по доцнењето во зборувањето може да имаат фази на долг молк.

• Го користат јазикот стереотипно и повторувачки. Во говорот поинтензивно повторуваат туѓи зборови или фрази (ехолалија) и користат свои, необични изрази или зборови без јасно значење (металалија). Интонацијата на говорниот исказ е променета. Нивната игра е осамена, без интеракција со други деца. Необично, нема имагинација. Тие покажуваат ограничени, повторувачки и стереотипни модели на однесување, активности и интереси. Тие може да имаат зголемена или намалена чувствителност на стимули од околината (визуелни, аудитивни, тактилни). Често имаат нарушен ритам на спиење, пребирливо јадење и намалено чувство на болка – објаснува нашата соговорничка.

Важноста на раното откривање

Раните знаци на аутизам можат да се забележат уште од раѓање и главно се поврзани со комуникацијата и социјализацијата, додава логопедот. Детето воспоставува краток контакт со очите, не реагира на името, ретко се насмевнува или изгледа без емоции. Тој не покажува интерес за зборување, доцни во зборувањето и не користи гестови како мавтање или покажување. Не се впушта во интерактивни игри, не споделува интереси со другите и често е окупиран со свои необични интереси.

• Овие рани знаци не се појавуваат кај сите деца во исто време. Се верува дека повеќе од 80 проценти од децата покажуваат некои знаци на аутизам во првата година од животот, а кај некои, по период на редовен развој, се јавува регресија, односно губење на претходно стекнатите способности, што обично се случува на крајот на втората година – сугерира Маријана Мирковиќ, додавајќи дека пораката до родителите е да обрнат максимално професионално внимание што е можно порано.

• Секоја најмала промена во однесувањето на бебето треба да биде предупредувачки знак за интервенирање на родителите. Се разбира, не сите промени се аутизам. Колку порано ги забележиме невообичаените реакции на детето и го вклучиме во третманот, толку повеќе ќе го олесниме неговиот побрз и непречено напредување. Науката докажа дека една третина од децата со аутизам имаат висока интелигенција, што е основа за подобар исход од лекувањето – вели логопедот.