Потсетување: дефект во дата-центар во американска Вирџинија кон крајот на октомври 2025 година покажа колку сме зависни од интернетот. Иако тој случај беше „обична техничка грешка“, го отвори прашањето што би се случило во случај на поголем дефект или координиран напад врз глобалната мрежа.

Можни причини за колапс на интернетот:

• Екстремни временски непогоди што би уништиле клучни дата-центри.

• Грешка во софтвер или „AI код“ што би предизвикал каскаден колапс.

• Целни напади врз подводни кабли или големи DNS-провајдери.

Сценарио „судниот ден“

Најкритичен би бил дефект во децении старите интернет-протоколи, како мрежната инфраструктура што го насочува сообраќајот или DNS-системот што овозможува лоцирање на компјутерите. Ако, на пример, летно торнадо го погоди кластерот на дата-центрите на „Google“ во Ајова, „YouTube“, „Gmail“ и други сервиси би паѓале ширум светот.

Високата концентрација на инфраструктура — кај компании како „Amazon Web Services“ (AWS), „Google“ и „Microsoft“ — го прави интернетот ранлив. Ако клучни центри би паднале истовремено, можен е колапс на глобални сервиси: „Signal“, „Slack“, „Netflix“, банките, па дури и паметните уреди во домаќинствата би престанале да функционираат.

Но интернетот нема целосно да исчезне

Дури и во катастрофа, интернетот би продолжил да функционира на најосновно ниво. Децентрализирани мрежи, национални домени и блогови со сопствен хостинг би овозможиле ограничена комуникација.

Експертите истакнуваат дека целосен прекин е исклучително тешко да се изведе. Протоколи како BGP (Border Gateway Protocol) и DNS се многу отпорни, а нападите врз клучни DNS-провајдери како „Verisign“ се ретки и со мала веројатност.

Нема рецепт за повторно стартување

Доколку интернетот некогаш би бил целосно исклучен, никој не знае како би се повторно активирал. Претходните планови — како легендарниот состанок на експерти во паб во Лондон за „кризни интернет-ситуации“ — остануваат само дел од историјата.

Интернетот е кревка, но витална мрежа. Неговата отпорност зависи од комбинација на технологија, луѓе и планови за вонредни ситуации. Иако исчезнувањето на интернетот звучи како апокалиптично сценарио, експертите не го исклучуваат — и потсетуваат дека дури и мали дефекти можат да имаат огромни последици.