Сместена во ридест предел, само неколку километри од јадранскиот брег, се наоѓа една од најмалите земји во светот, со векови стара Република Сан Марино.

На границата на оваа мала земја нема рампи ниту пасошка контрола. Само знак покрај патот ги поздравува патниците во „Древната земја на слободата“.

На прв поглед, Сан Марино може да изгледа како уште еден живописен италијански град на рид. Меѓутоа, иако се зборува и се јаде како во Италија, станува збор за целосно независна држава со своја историја и длабоко вкоренето чувство за слобода.

Основан во 4 век, Сан Марино се смета за најстарата република во светот. Зафаќа само 61 квадратен километар, што го прави поголем од Монако и Ватикан, но најмалата демократска држава во Европа.

Има двајца претседатели на држави (капетан-регент), свое знаме, пасош, фудбалски тим и околу 34.000 граѓани кои гордо го чуваат својот идентитет и традиција.

Земја на парадокс и гордост

„Она што го прави Сан Марино посебен е неговата уникатност. Оваа република е независна и слободна со векови. Иако дијалектот и храната наликуваат на италијански, никогаш не ги нарекувајте мештаните Италијанци, бидејќи можат да се навредат“, изјави туристичкиот водич Антонија Понти за Си-ен-ен.

Сан Марино има свој грб, пасош и го користи еврото иако не е членка на Европската Унија.

Понти призна дека Сан Марино можеби не може да се спореди со убавината на околните региони, но посетителите се привлечени од идејата да откријат како изгледа мала, независна република во Италија.

„На прв поглед изгледа како кој било друг италијански град на рид, какви има во Тоскана, Лацио или Умбрија, но Сан Марино има посебна историска аура и неверојатни погледи благодарение на својата локација“, додаде таа.

Исто како што туристите сакаат да ги посетат кнежевствата како Лихтенштајн или Монако, Сан Марино ги привлекува и оние кои се фасцинирани од идејата за минијатурна држава. Откако ќе пристигнат и ќе почнат со истражување на оваа мала држава, туристите се воодушевуваат од средновековната архитектура, ракотворбите и традиционалните претстави.

Средновековен лавиринт на карпа

Најважните знаменитости на Сан Марино се наоѓаат во стариот градски центар, кој е под заштита на УНЕСКО. На врвот на карпата, од која има поглед кон брегот, а во ведри денови дури и кон Хрватска, посетителите шетаат низ отворениот музеј на историјата.

Стариот град е затворен за сообраќај и наликува на лавиринт од калдрмисани улици, опкружени со масивни камени ѕидови. Трите големи кули се поврзани со пешачка патека долж гребенот на планината Титано. Некогаш биле во воена служба, кулите сега се отворени за јавноста и содржат темнини, музеј на историско оружје и променада наречена „Вештерска патека“.

Според легендата, Сан Марино е основан во 301 година од н. е. од каменорезецот Маринус, христијанин од Далмација, кој пристигнал на Титано додека бегал од прогонството на царот Диоклецијан. Денес, неговите мошти се чуваат во базиликата, заедно со карпата за која се верува дека била негов кревет и дека има лековити својства. Занаетчиската традиција на резбање камен постои со векови.

„Каменоломите на Титано биле главен извор на приход, а семејствата биле сиромашни. По Втората светска војна, се развија и други занаети како што се керамика, мебел и хартија“, раскажа Понти.

Жива заедница и антички институции

И покрај малата површина, чувството за заедница е силно. Жителите се горди на својата вековна слобода, а многу антички протоколи се почитуваат и денес.

Зградата на парламентот е отворена за посетители, а во лето на секој час се одржува церемонијална смена на стражата. Стражарите носат антички униформи со црвени панталони и впечатливи капи со ресни.

Сан Марино има и посебни политички обичаи. Државата ја водат двајца капетани-регенти, кои се избираат на секои шест месеци од 1243 година, со свечени церемонии што се одржуваат на 1 април и 1 октомври според строга традиција.

Земјата е поделена на девет области (castelli), а секоја од нив има свој капетан кој исто така редовно се избира.

„Овој систем е дизајниран да спречи некој да држи премногу моќ. Рамнотежата се одржува на секое ниво на власт“, објасни Понти.

Туристите можат да се спуштат со панорамската жичарница до населбата Борго Маџоре, во подножјето на планината, и да ја почувствуваат разликата помеѓу областите.

Во стариот град се наоѓа и Музејот на поштенски марки и монети, со медали, стари марки и првите санмарински монети од 19 и 20 век.

Природа, храна и слатки

Покрај историјата и архитектурата, Сан Марино е окружен со природа, идеален за пешачење, планинарење, возење велосипед и стреличарство.

Како и остатокот од регионот познат е по својата кујна: домашна тестенина, полнета пијадина, но и ликери како амарето и пистационе, специјалитет од ф’стаци.

Најпознатиот десерт е Торта Тре Монти (Торта од Три Рида), торта со тенка кора со крем од лешник и чоколадо, инспирирана од симболичните кули на градот.