Деталните податоци на Евростат ги откриваат клучните трендови на европскиот пазар за домување.

Цените на недвижностите во ЕУ пораснаа за 48 отсто меѓу 2010 и 2023 година, додека трошоците за домување, вклучувајќи ги и кириите, значително се зголемија во одредени земји-членки.

Ова го покажува најновиот извештај за домувањето во Европа објавен од Евростат.

Жителите на Ирска се соочиле со највисоки трошоци за домување, вклучувајќи вода, струја и гас, во 2023 година, кои биле двојно повисоки од просекот на ЕУ, според податоците на Евростат.

На второто место се наоѓа Луксембург (86% над просекот на ЕУ), а по него Данска (80% над) во истиот период. Од друга страна, Бугарија и Полска ги имаа најниските трошоци за живот, под просекот на ЕУ за 61% и 56%, соодветно.

Според Евростат, трошоците за домување во Ирска помеѓу 2010 и 2023 година се зголемиле за 17% над просекот, достигнувајќи 101%, што е двојно зголемување.

Во истиот период, трошоците пораснаа во 17 земји-членки, додека паднаа во девет, меѓу кои Грција, Кипар и Шпанија. Во Полска тие останаа непроменети.

Иако станбените кризи влијаат на повеќе земји во Европа, како Ирска, Португалија и Шпанија, растот на цените на недвижностите минатата година малку забави — просечното намалување на цените во Европа изнесуваше 0,3%.

Сепак, во поширока перспектива, просечните цени на недвижностите во ЕУ пораснаа за 48% помеѓу 2010 и 2023 година. Најголеми зголемувања се забележани во Естонија (+209%), Унгарија (+191%) и Литванија (+154%). Цените на недвижностите паднаа само во Италија (-8%) и Кипар (-2%).

Во истиот период, цените за изнајмување се зголемија за 22%, при што речиси сите земји-членки забележаа раст, освен Грција. Инфлацијата во ЕУ изнесуваше 36%.

Некои земји имаа екстремен раст на цените за изнајмување: во Естонија тие скокнаа за 211%, во Литванија за 169%, а во Ирска се удвоија.

Достапност на кириите во ЕУ

Во просек, луѓето во ЕУ минатата година трошеа 19,7% од расположливиот приход на домување. Најголем удел имаше Грција (35,2%), следена од Луксембург (27,6%) и Данска (25,9%).

Во Норвешка, Швајцарија и Германија, домаќинствата трошеа приближно четвртина од приходот на домување.

Кај оние изложени на ризик од сиромаштија, трошокот беше значително повисок — 38,2%.

Иако процентот на луѓе со долгови за хипотеки, кирии или комуналии се намали на 9,3% во 2023 година (споредено со 12,4% во 2010 година), Грција значително отстапува од овој тренд, со речиси половина од населението со долгови.

Сопственост на недвижен имот во ЕУ

Повеќе од две третини од населението во ЕУ поседува свој дом. Највисок процент на сопственост има Романија (над 95%), следена од Словачка, Хрватска и Унгарија (над 90%).

Изнајмувањето е најчесто во Швајцарија и Германија, каде повеќе од половина од населението живее како станари.

Во 2023 година, 69% од жителите на ЕУ поседувале свој дом, додека 31% живееле во изнајмен простор.

Куќа или стан?

Во 2023 година, повеќе од половина од населението во ЕУ живеело во куќа, 48% во стан, а 0,6% во алтернативни сместувања како чамци и кампери.

Изборот помеѓу куќа и стан често зависи од тоа дали живеалиштето е во град или на село. Ирска има најголем удел на жители во куќи (90%), следена од Холандија (79%) и Белгија и Хрватска (по 77%).

Шпанија предводи со најголем удел на население што живее во станови (66%), а следуваат Летонија (65%), Малта (63%) и Германија (61%).

Инвестиции во недвижен имот

Во 2023 година, најголем удел од БДП во инвестиции во недвижности имаше Кипар (8,6%), а најмал — Полска (2,2%) и Грција (2,3%). Просечната инвестиција во домување во ЕУ изнесуваше 5,8% од БДП, или околу еден трилион евра.