Во последниве петнаесет години, сточарството во Македонија изгледа како приказна што тивко избледува.
Нема нови сточари – ниту еден, а старите кои со децении ги чувале стадата, ги продаваат животните без да се навратат назад.
Не зборуваат за профит, туку за немоќ. За изгубена борба.
„Да ти дојде купувач за триесет години граден труд и да ти понуди цена како за старо железо… што да му кажеш?“, вели Диме од Неготинско, човек со испукани дланки и тон што не бара сожалување, туку разбирање.
Причините не се некоја мистерија: ниска откупна цена, скапа сточна храна, неизвесни субвенции што некогаш доаѓаат, некогаш ќе дојдат… кога ќе дојдат.
Во меѓувреме, младите заминуваат во странство. Никој не останува да ја продолжи гранката.
„Им реков на децата да не се мачат. Јас сум последниот сточар во семејството. После мене – готово“, раскажува постар овчар од Прилепско.
Но, проблемот не е само што згаснува занаетот, туку и што со него исчезнува нешто што одамна го надминало статусот на обична храна.
Македонското јагне и македонското овчо сирење – препознатливи во регионот по мирисот, по вкусот, по таа текстура што не можеш да ја објасниш научно, туку само со „такво ни е земјиштето, таков ни е воздухот, таква ни е душата“.
„Не губиме бизнис, губиме идентитет“, тврди друг сточар од Кичевско. „Ако продолжи вака, за десет години ќе увезуваме јагне за Велигден. Срамота е, ама оди кажи му на некого кој одлучува“.
Пазарите низ регионот веќе забележуваат – не стигнува доволно јагне од Македонија. Дел од сирењето што некогаш го купуваа рестораните на море сега се заменува со алтернативи од соседството.
Квалитетот, велат сточарите, не може да се спакува во камион и да се донесе од друго место. Или го имаш, или го немаш. И ако му дозволиш да исчезне, потоа џабе ќе се каеш.
Состојбата изгледа толку лошо што дел од луѓето веќе престанале да даваат предлози.
„Сè им рековме. Ништо не слушаа. Сега, кога никој не остана, почнуваат да прашуваат како да ја спасат гранката“, вели еден сточар кој веќе е пред последната продажба на стадото.
Рашири раце, како некој што одамна се откажал од објаснување.
„Како? Со време. А времето веќе помина“.
Остатокот од текстот прочитајте го ТУКА.
