Списанието „Royal Society Open Science“ неодамна објави истражување кое собрало 100 истражувачи за однесувањето на животните за да ги испитаат нивните ставови за емоциите и свеста кај животните.
„Како што дознаваме, ова е прва оценка за ставовите на истражувачите од различни дисциплини за овие теми. Ова истражување дава моментална слика која ќе овозможи споредба со идните генерации научници“, изјави Марсела Бенитез, вонреден професор по антропологија на „Универзитетот Емори“ и коавтор на студијата.
Резултатите се изненадувачки: дури 98 отсто од испитаниците веруваат дека повеќето или сите видови примати имаат емоции, додека 89 отсто го рекле истото за цицачите, 78 отсто за птиците, 72 отсто за октоподите, лигњите и сипите и 53 отсто за рибите. Интересно е што дури 67 отсто од испитаниците им припишуваат емоции на некои инсекти, додека 71 отсто мислат така за други безрбетници, пишува „Саенс дејли“.
Прашањето дали животните доживуваат емоции ги интригира филозофите и научниците со векови. Аристотел тврдел дека луѓето и животните споделуваат слични емоции, додека Декарт ги гледал животните како машини без свест или чувства. Во 19 век, Чарлс Дарвин изјавил револуционерно тврдење дека животните, како и луѓето, очигледно чувствуваат задоволство и болка, среќа и несреќа.
Сепак, во средината на 20 век, водечките бихејвиористи ја омаловажија идејата за проучување на емоциите кај животните, сметајќи ги научно непроверливи. Само преку работата на приматологот Франс де Вал, пионер во проучувањето на спознанието на животните, научната заедница повторно ја отвори вратата за проучување на чувствата кај животните. Неговите книги, како што се „Политика на шимпанзата“ и „Последната прегратка на мама“, значително влијаеле на промената на јавното и научното мислење.
Истражувачите сакале да ги квантифицираат ставовите за емоционалноста кај различни видови животни. Бил користен прашалник кој вклучува прашања со повеќекратен избор, полиња со отворен текст и скали за оценување. Прашалникот беше испратен до водечките институции вклучени во истражување на однесувањето на животните, а одговорите беа собрани и преку социјалните мрежи.
Меѓу 100-те испитаници, најбројни се докторантите (45 отсто), професорите (28 отсто) и постдокторантите (20 отсто). Нивното истражување најчесто било фокусирано на птици (43 отсто), примати (32 отсто) и цицачи. Повеќето испитаници веруваат дека широк спектар на животни поседуваат свест, иако во нешто помал процент од емоциите.
Дефинирањето на емоциите се покажа како предизвик. Околу 81 испитаник дале дефиниција, а најчестите одговори се однесуваат на емоциите како субјективни реакции на внатрешни или надворешни дразби. Интересно е што 40 отсто од испитаниците веруваат дека емоциите служат како двигател на однесувањето.
„И јас немам јасна дефиниција. Наједноставно кажано, емоциите се внатрешни процеси кои ја обликуваат перцепцијата на ситуациите“, признава Бенитез.
Бенитез моментално го проучува социјалното однесување на капучините во Костарика. Нејзиното истражување ја комбинира работата во затворени услови со проучувањето на дивите капучини во нивната природна средина. Преку проектот „Capuchins de Taboga“, во соработка со Универзитетот во Костарика, вештачката интелигенција, софтверот за препознавање лица и интерактивни екрани се користат за анализа на однесувањето и одлуките на капучините.
„Ја изгребавме само површината. Новата технологија ја отвора вратата за подлабоко разбирање на чувствата и одлуките што животните ги носат во нивната природна средина“, вели Бенитез.
Истражувањето на емоции кај животните има поширока цел, подобро разбирање на еволуцијата на човечките чувства и однесување.
„Разбирањето на емоциите кај животните е клучно за разбирање на нашиот сопствен вид. Прашањето за тоа колку сме единствени како вид во голема мера зависи од разбирањето на еволуцијата на емоциите“, заклучува Бенитез.
Дури 72% од истражувачите веруваат дека октоподите имаат емоции, што покажува колку овие интелигентни животни се фасцинантни за науката. Капуцините кои ги проучувал Бенитез во природата користат софистицирани форми на соработка, вклучително и формирање на емоционални врски, основен чекор кон посложени општествени структури.
Ова истражување не само што ги поместува границите на научното разбирање на емоциите кај животните, туку отвора и подлабоки филозофски дебати за местото на човекот во природата.
