Додека повеќето европски лидери велат дека го поддржуваат проширувањето, а шефот на Европската комисија го опишува процесот како инвестиција во заедничката безбедност и слобода, прелиминарните планови за новиот седумгодишен буџет на ЕУ не ги споменуваат трошоците за проширување.
Трошоците за проширување се меѓу најчестите стравови на граѓаните на ЕУ кога размислуваат за процесот, а во некои земји-членки најголемата загриженост, според авторскиот текст на Кристоф Бендер од непрофитната Берлинска иницијатива за европска стабилност (ESI) објавен на веб-страницата на Бриселскиот EUobserver.
Тој наведува дека, според резултатите од најновото истражување на Евробарометар, 40 проценти од испитаниците во ЕУ кога станува збор за проширување се загрижени за „неконтролираната миграција“, 39 проценти за „корупцијата, организираниот криминал и тероризмот“ и 37 проценти за тоа колку проширувањето ќе ги чини европските даночни обврзници.
Во Австрија, Кипар, Германија и Белгија, цената е најголемата загриженост на граѓаните.
Сепак, трошоците за проширување не се споменати во планирањето на следниот буџет на ЕУ, за периодот 2028-2034 година. Во буџетот се планирани 43 милијарди евра за претпристапни фондови и 100 милијарди за „украински резерви“, но не и за нови членки на Унијата.
Европската комисија објави дека буџетот на ЕУ „може да биде ревидиран кога ќе се знае времето на проширување“.
Сепак, Бендер смета дека ЕУ не се подготвува сериозно да прими нови членки во следните десет години, освен можеби една или две мали земји, како што се Црна Гора, Албанија или Молдавија, чие пристапување би имало само маргинални трошоци.
Тој наведува дека ова фрла „различно светло“ врз сите охрабрувачки изјави за проширување.
„Ако ЕУ сака да ги инспирира земјите-пристапнички да спроведат реформи, да го подобрат владеењето на правото и да ги зајакнат демократските институции, потребна е поинаква порака. ЕУ мора јасно да стави до знаење дека ако земјите спроведат амбициозни реформи, ќе добијат отворена врата“, рече аналитичарот на берлинскиот тинк-тенк.
Тој истакна дека распределбата на средства за нови членки е клучна за враќање на кредибилитетот, додавајќи дека, за среќа, трошоците се скромни.
Според Бендер, најголемата цена за прием на нови членки ќе биде нивното учество во земјоделската и кохезионата политика на ЕУ.
Студија спроведена за буџетскиот комитет на Европскиот парламент покажа дека трошоците за земјоделска и кохезиска политика во случај на прием на девет земји (Украина, Молдавија, Грузија и шесте земји од Западен Балкан) можат да останат на сегашното ниво ако постојните членки прифатат намалување на нивните средства.
Според пресметките, сите 27 земји-членки треба да се согласат на намалување на финансирањето на земјоделската политика за околу 15 проценти, додека 15-те „стари“ членки треба да прифатат намалување од 24 проценти на кохезиските фондови.
Бендер верува дека трошоците за проширување би можеле да се управуваат дури и без намалување на средствата на постојните членки. Како што изјави, судејќи според темпото на реформите, само Црна Гора е на пат да се приклучи кон ЕУ пред 2030 година, па затоа буџетот треба да вклучува средства само за нови членки за периодот 2031-2034 година.
Според проценките од студијата и со примена на постепено воведување на земјоделски фондови, годишните трошоци на деветте нови членки би изнесувале 13,4-14,7 милијарди евра.
Таа бројка би била помала за проценетиот придонес во буџетот на ЕУ на тие нови членки од 5,6 милијарди евра, така што максималната нето цена би била 8-9 милијарди годишно, што одговара на околу три проценти од планираниот годишен буџет на ЕУ.
Бендер, исто така, потсетува дека, според годишните извештаи на Комисијата за кандидатите, само неколку земји ќе ги исполнат условите за пристапување до 2031 година и дека затоа цената ќе биде значително пониска.
„Првенствено не станува збор за реални трошоци, туку за испраќање сигнали“, рече аналитичарот, додавајќи дека планирањето пари за новите членки би придонело за подигнување на нивниот морал во поголема мера отколку големите говори и церемонијалните најави.
