Во светот на луксузот и колекционерството, често се споменуваат дијаманти, смарагди или злато како симболи на богатство и трајна вредност. Но, постои еден скапоцен камен со азиско потекло кој ги надминува сите останати.
Станува збор за жадеит (jadeite) – најреткиот и највредниот вид жад, кој се пронаоѓа речиси исклучиво во Мјанмар. Најценетата нијанса на овој минерал е т.н. „Империјално зелена“ (Imperial Green), која блеска и е подлабока по боја дури и од најскапите смарагди.
За разлика од многу луксузни предмети кои се кријат во приватни сефови, жадеитот има силно историско и културолошко значење. Најпознатиот пример за накит изработен од овој камен е ѓерданот "Hutton-Mdivani", составена од 27 совршено обликувани жадеитни зрна, некогаш во сопственост на наследничката Барбара Хатон од династијата Вулворт.
Се смета дека овие скапоцени камења потекнуваат од царска Кина, од времето на династијата Кинг, што уште повеќе ја зголемува нивната историска вредност.
Според експерти од порталите "Gem Rock Auctions" и "Secret Garden of Gems", жадеитот настанува под висок притисок во т.н. субдукциски зони – геолошки подрачја каде се судираат континентални плочи. Таа уникатна комбинација на висок притисок и ниска температура создава услови за кристализација на овој редок минерал. Затоа жадеитот се наоѓа на многу малку места во светот – пред сè во Мјанмар, кој обезбедува околу 70% од светската понуда.
Останатите наоѓалишта се наоѓаат во Калифорнија, Гватемала, Јапонија, Русија и Казахстан.
Во услови на глобална нестабилност кога цената на златото расте, споредбата со жадеитот изненадува: еден карат жадеит од извонреден квалитет може да вреди повеќе отколку 926 унци злато заедно. Тоа го прави овој камен не само луксузен украс, туку и високовредна инвестиција.
Во светот на колекционерите, ѓерданот "Hutton-Mdivani" претставува вистинска светост на луксузот. Покрај извонредните димензии и чистота на зрната, неговата вредност е зголемена и од нејзиниот историски контекст.
Бидејќи му припаѓал на една од најбогатите наследнички на 20. век, овој ѓердан во 2024 година беше продаден за 23,4 милиони евра, со што стана најскапо парче накит некогаш продадено.
Она што го издвојува жадеитот од чисто пазарната вредност е неговото длабоко вкоренување во азиската култура и историја.
Неговото присуство во царските дворови, духовната симболика и техничката издржливост го прават не само луксузен предмет, туку и културно наследство. Сè повеќе институции и колекционери ја препознаваат важноста од зачувување на ваквите предмети за јавноста, а не само како инвестиција.
