Денес одбележуваме 91 година од раѓањето на еден од најзначајните македонски поети и културни дејци – Петре М. Андревски. Неговиот живот и дело се темели на длабока љубов кон родниот крај, јазикот и традицијата, кои преку неговата поезија добија вечна вредност и инспирација за идните генерации.
Андреевски важи за еден од најдаровитите и најпопуларните писатели во Македонија. Своето образование го стекнал на Филозофскиот факултет во Скопје и работел за Македонската телевизија. Бил уредник на списанието „Разгледи“ и член на Македонската академија на науките и уметностите, Македонскиот ПЕН центар, а исто така и на Друштвото на писателите на Македонија.
Неговото творештво обемно опфаќа романи, поезија, раскази, драми, есеи и детска литература. Делата на Андреевски се преведени на бројни јазици, вклучително и српски, хрватски, француски, романски, англиски, шпански и јапонски.
Некои од најпознатите негови дела се: „Јазли“, „И на небо и на земја“, „Дениција“, „Дални наковални“, „Сите лица на смртта“, „Пиреј“, „Скакулци“, „Небеска Тимјановна“, „Последните селани“, „Тунел“ и многу други. Добитник е на повеќе награди, меѓу кои „11 Октомври“, „Браќа Миладиновци“, „Рациново признание“ и „Стале Попов“.
Петре М. Андревски е исклучителен пример за поет кој умееше да ги пренесе најсложените чувства и размислувања на човечкото битие преку едноставни, но силни зборови. Неговата поезија е препознатлива по искреноста, чистотата и длабоката филозофска нота која го испреплетува човекот со природата, времето и сопствената судбина. Тој умеше да го осветли секојдневието, да ги фати миговите на среќа, страдање и надеж, а неговиот глас остана вечен симбол на македонскиот духовен простор.
Творештвото на Андревски е тесно поврзано со македонскиот идентитет, со неговите корени и со желбата за зачувување и негова промоција низ уметноста. Неговите стихови ја рефлектираат силата на македонската природа, богатството на народната традиција и длабоката врска со културната историја на Македонија. Во неговите дела се присутни и универзални теми како љубовта, слободата, смислата на животот, што ги прави неговите песни релевантни и за поширокото светско читателство.
Покрај поезијата, Петре М. Андревски е и важна личност во македонската културна сцена, кој преку својот ангажман придонесе за афирмација на македонската литература и уметност во домашни и меѓународни рамки. Неговиот глас остана инспирација за многу писатели, поети и уметници кои следеа по неговиот пат.
Андреевски бил добитник на наградите: „11 Октомври“ (во 1968 година), „Браќа Миладиновци“ (двапати), „Рациново признание“ (двапати) и „Стале Попов“ (двапати). Романот „Пиреј“ македонската критика го прогласи за ремек-дело на македонската современа проза, а збирката „Дениција“ ја има означено како химна на космичката љубов, химна на жената и татковината и златна книга на македонскиот модернизам.
Петре М. Андреевски почина на 25 септември 2006 година во Скопје. По неговата смрт, на 9 октомври 2007 година, Претседателот на Република Македонија, Бранко Црвенковски, посмртно му доделил Орден за заслуги за Македонија, за исклучителниот придонес во развојот и зацврстувањето на македонскиот дух и националната самобитност.
Ова се само дел од неговите најголеми и најбави мудрости од најзначајните дела:
1. „Ти беше мојот Исток и мојот Величетврток, ти беше сè што му недостасуваше на светот“. („Дениција“, 1968)
2. „Молњата што минува низ тебе во мене се одразува и јас живеам затоа што знам дека и ти живееш“. („Дениција“, 1968)
3. „Кога ја љубев Дениција, како да калемев светлина на мракот, како да топев снегови фатени во движење, како да станував единствен сведок за бакнежот меѓу металот и громот“. („Дениција“, 1968)
4. „Племето наше е пиреј и не го ништи ни една војска! Ама ти колку сакаш кошкај ја, корни ја, куби ја, таа пак не умира. Само малку да се допре до земјата и пак ќе оживи,ќе потера. Ништо не ја ништи таа трева!“ („Пиреј“, 1980)
5. „Животот е една голема угорница, а уште поголема удолница по која трчаме. Цел живот трчаме за да го откриеме нејзиниот крај, нејзиниот газер, кај што ќе заврши и нашето талкање. Нашето постојано паѓање“. („Пиреј“, 1980)
6. „Останало животворната вистина да ја откриеме откако ќе сфатиме дека не можеме да живееме оддалечени од некого, без кого не можеме“. („Тунел, 2003)
7. „Сега дури сфаќам дека и среќата и несреќата ги разбираме откако ќе нема со кого да ги делиме“. („Тунел,“ 2003)
На 91 година од неговото раѓање, го славиме животот и делото на Петре М. Андревски како вечен споменик на македонската култура и духовност. Неговите стихови продолжуваат да одекнуваат во срцата на сите кои ја сакаат и почитуваат македонската литература, и нѐ потсетуваат на значењето на уметноста како средство за зачувување на идентитетот и човечноста.
Со почит и благодарност се сеќаваме на овој голем поет, чија поезија и денес ни дава сила и инспирација, поттикнувајќи не да го чуваме својот јазик и култура како највредното богатство.
