Ракот е суров, а една од најсуровите работи во врска со него е тоа што различни видови можат да се кријат во нашите тела многу подобро од другите. И доцнењето во дијагнозата може да биде фатално. Затоа, докторка објасни кои видови на рак најтешко се забележуваат, и на што треба да се внимава.

Д-р Дебора Ли за Metro вели дека најчестите форми на рак кои тешко се дијагностицираат се ракот на панкреасот, јајниците и дебелото црево.

- Се верува дека сите три видови на рак се присутни многу години пред дијагнозата, но предизвикуваат малку или никакви симптоми или ако се појават симптоми, тие се заменуваат со нешто друго. Треба да ја подигнеме свеста за овие видови на рак и да се погрижиме луѓето да обрнат внимание на знаците и симптомите и да го посетат својот матичен лекар порано отколку подоцна - објаснува докторката.

Рак на панкреасот

- Од сите видови на рак, ракот на панкреасот е особено тежок за дијагностицирање, а најчесто се јавува кога болеста е во напредна фаза и не е подложна на лекување. Само еден процент од луѓето на кои им е дијагностициран рак на панкреас живеат 10 години. Ракот на панкреасот има најниска стапка на петгодишно преживување од 22-те најчести типови на рак.

Според д-р Ли, на ракот на панкреасот често му требаат 10 до 20 години за да расте во панкреасот пред да биде откриен. 80% од пациентите се дијагностицирани во напредна фаза.

„Тоа е затоа што панкреасот е високо во задниот дел на абдоменот, а симптомите се благи или се припишуваат на други состојби како што се рефлукс на киселина, болест на жолчното кесе или пептични улкуси“, вели д-р Ли.

Симптоми

* безболна, прогресивна жолтица - жолта боја на кожата и склерата, со бледа столица и темна урина

* необјаснето губење на тежината

* губење на апетит

* гадење и повраќање

* промена на навиките на дебелото црево - дијареа или запек

* летаргија и замор

* стомачни болки

* лошо варење

Фактори на ризик

* Ракот на панкреасот обично ги погодува луѓето постари од 65 години и е редок кај оние под 40 години, но може да се појави на која било возраст

22% од ракот на панкреасот е предизвикан од пушењето

* алкохол, дебелина и недостаток на физичка активност

* е почест кај оние кои претходно биле лекувани од рак

* Ризикот е значително зголемен ако имате еден или двајца блиски роднини со болеста. Почеста е кај оние со генот BRACA 2 и кај оние со Линч синдром

* е почест кај оние со хроничен панкреатит или оние со инфекција со хепатитис Б

Новопојавен дијабетес

Д-р Дебора ги повикува сите кои имаат некој од горенаведените симптоми да го посетат својот општ лекар.

- Повеќето луѓе нема да заболат од рак на панкреасот, но доколку ракот рано се открие, во голема мера ќе ги подобри шансите за преживување. Не постои програма за скрининг за рак на панкреасот, но ако сте изложени на висок ризик, можеби ќе можете да се приклучите на Европскиот регистар за наследен панкреатит и рак на панкреасот (EUROPAC).

Рак на јајниците

- Проблемот е што само на 20% од жените им е дијагностициран рак на јајчник во раните фази - стадиум 1 и 2. Ракот на јајниците често се дијагностицира кога е напреднат и веќе се проширил бидејќи симптомите се нејасни и неспецифични и често се се припишува на други работи. Бидејќи карлицата и абдоминалната празнина се пространи, туморот мора да порасне прилично голем пред да предизвика доволно симптоми за жената да знае дека нешто не е во ред. Затоа жените треба да ги знаат симптомите. Бидете внимателни и одете на лекар веднаш штом мислите дека нешто не е во ред – советува докторката.

Симптоми

* надуеност

* брзо чувство на ситост после јадење

* често мокрење (поради притисок врз мочниот меур)

* болка во стомакот и/или карлицата

* чувство на притисок во стомакот

* абдоминален оток

* необјаснето губење на тежината

* замор

* болки во грбот

* запек

* вагинално крварење - постменопаузално крварење

* необичен вагинален исцедок

* болен секс

Фактори на ризик:

* најчеста возраст за рак на јајчник е 63 години - ретко под 40 години

* прекумерна тежина или дебелина

* ран почеток на менструацијата и доцно прекинување

* ендометриоза

Генетски предиспозиции

- Жените се изложени на поголем ризик доколку имаат мајка или сестра која имала рак на јајниците или на дојката. Жените треба да го посетат својот матичен лекар доколку тоа е случај бидејќи може да ги исполнат критериумите за упатување за генетски скрининг за рак и да бидат тестирани за генски мутации како што се BRACA1 и BRACA 2. што значи можност за операција за отстранување на јајниците и дојките пред да се појави било каков малигнитет - доколку одлучат да го направат тоа.

Повторно, ако имате некој од горенаведените симптоми, д-р Дебора вели дека е време да го посетите вашиот општ лекар. Можете исто така да одите во клиника за сексуално здравје.

- Повеќето луѓе нема да заболат од рак на јајниците, но секогаш е најдобро да бидете темелни и да се проверите за да си дадете најдобра шанса рано да заболите од сериозни состојби како што е ракот на јајниците. Ракот на јајниците во стадиум 1 има петгодишно преживување од 89%, додека за стадиум 4 опаѓа на 20%.

Рак на дебелото црево

Доколку не се открие навреме, ракот на дебелото црево може да се прошири на крвните садови, цревниот ѕид, лимфните садови и другите локални ткива. Д-р Дебора објаснува:

- Ракот на дебелото црево обично започнува со растот на полихемијата во цревниот ѕид. Само околу 10% од полипите во цревата стануваат малигни. Процесот трае од 10 до 20 години, при што има доволно време за откривање и отстранување на полипи.

Таа, исто така, цитира епидемиолошка студија за рак, која покажа дека речиси една третина од пациентите со рак на дебелото црево доцнат да добијат дијагноза.

- Во 13% од случаите доцнењето настанало пред да го посетат својот матичен лекар, а во 38% доцнењето настанало откако матичен лекар ги упатил во болница. Кај 49% од пациентите доцнењето било во одење на тестови и чекање резултатите од тестот да му бидат вратени на општ лекар.

Симптоми:

* крварење – крв во столицата, во тоалетот или на тоалетната хартија

* промена во навиките на дебелото црево

* необјаснето губење на тежината

* замор и летаргија

* стомачна болка и/или грутка

Фактори на ризик

* полипи на дебелото црево, воспалителна болест на цревата - Кронова болест или улцеративен колитис, семејна историја на рак на дебелото црево, наследни состојби како Линч синдром или фамилијарна аденоматозна полипоза, ретки состојби како Peutz-Jeghers синдром или цистична фиброза, дијабетес тип 2, старост - Ракот на дебелото црево може да се појави на која било возраст, но е почест кај луѓе над 50 години, со прекумерна тежина или дебелина, пушење, алкохол и физичка неактивност, исхрана со многу црвено месо, ниски нивоа на витамин Д, така што почесто се јавува кај работници на ноќна смена.

Д-р Дебора истакнува дека не треба да се срамиме да разговараме за нашите навики во бањата со општ лекар.

- Вашиот доктор исто така седи на тоалетот. Тие го виделе сето тоа претходно и тука се да ви помогнат. Немојте само да ги натрупувате симптомите на куп и да ги игнорирате.