Свети Никола чудотворец, заштитник на морнарите и сиромашните е еден од најомилените христијански светители, не само кај православните народи, туку важи и за еден од најславните на Балканот. Овој светител имал многу возбудлива животна приказна, која со векови ги фасцинира христијаните.
Роден во градот Патара во Ликија, пристаниште на медитеранскиот брег на денешна Турција, Свети Никола живеел во четвртиот век, долго пред расколот меѓу православната и католичката црква во 1054 година.
Неговите родители, богатите Грци Теофан и Нона, го добиле синот Николај за време на владеењето на римскиот император Валеријан (253 – 260 г. н.е.), алчен човек кој поради страста кон златото организирал воена кампања против Персиската империја. Персискиот крал Шапур го заробил во битката кај Едеса, го понижил во заробеништво и на крајот го убил истурајќи му стопено злато во грлото како симбол на неговата алчност. Бидејќи Валеријан бил првиот (и останува единствениот) римски император што бил заробен во битка, неговото затворање и смрт предизвикале бран на нестабилност во Римската империја.
Младиот Никола пораснал во таква нестабилна средина. Кога неговите родители починале во голема епидемија, Никола го поделил целото наследено богатство. Го воспитувал неговиот вујко, архиепископот Патарски, под чие будно око Никола се искачил на црковната хиерархија. По смртта на неговиот вујко, Никола бил избран за архиепископ Мирликиски. Тој исто така бил еден од архиепископите кои биле поканети пред императорот Константин на соборот во Никеја во 325 година.
Никола заминал во вечноста на 19 декември 345 година. Погребан е во катедралната црква на митрополата Мирликијан, а кон крајот на 11 век неговите мошти биле пренесени во Бари, во манастирот Свети Јован Претеча. Освен што одбележувањето на денот на упокојувањето на Свети Никола се слави на 19 декември, односно на 6 декември, Свети Никола се празнува и на 22 мај, односно на 9 мај, во спомен на пренесувањето на неговите мошти во Бара.
Меѓу народот тој е познат и како Дедо Мраз (Дедо Мраз, скратено од Дедо Николаус – Свети Никола).
Додека на православните икони е претставен како висок човек во препознатлива црвена наметка, со епископска митра на главата и стап во рака, како подарува на децата од вреќи, општество малку го „зачини“. Остана црвената наметка, како и долгата сива брада, но беа вметнати ирваси кои ја влечеа санката со која „Дедо Мраз“ го обиколи светот за време на Бадник.
Верскиот аналитичар Живица Туциќ потсетува дека Свети Никола е најраниот светец и дека тој се слави низ цела Европа, без многу поврзаност со модерниот Дедо Мраз.
„Денешниот Дедо Мраз е нерелигиозна и нехристијанска копија на Свети Никола, но децата сè уште со нетрпение го очекуваат“, изјави Туциќ за „Блиц“.
Свети Никола паѓа за време на постот, а за постот секогаш имало ручек во куќата. Брашно за леб, зелка и компири за ручек, како и ракија, биле доволни за да се угостат соседите, пријателите и роднините.
Верскиот аналитичар Мирко Ѓорѓевиќ потсетува на уште една практична причина за популарноста на Свети Никола.
„Бидејќи ова беше земја на селаните, зимното време беше единственото време погодно за веселби и собири, бидејќи немаше теренска работа“, објаснува Ѓорѓевиќ.
Неверојатната животна приказна на Свети Никола е највозбудливиот дел од приказната за еден од најраните светци.
„Причината за неговата популарност треба да се бара во самата личност на Свети Никола, кој целото богатство наследено од родителите им го подели на сиромашните, старите и немоќните. Со една бошча (сноп) тргна на пат со вера во Бога, и важи за чудотворец“, вели Антониќ.
Сакајќи да остане анонимен, тој не им давал пари на луѓето, туку им ги ставал во џебовите за да се изненадат кога ќе ги најдат. Токму од неговата милосрдност произлезе легендата за Свети Мраз, односно за Дедо Мраз, кој пред Божиќ на огништето остава подароци за децата во чорап.
