Практично и достапно: Како Pony Express ја моторизираше Југославија?

Овој практичен преклопен и прилагодлив велосипед за секојдневна мобилност со мала галерија за багаж лоцирана над задното тркало може да го користат деца и возрасни, а денес, шеесет години подоцна, за многумина останува драг спомен.

Компанијата Rog е основана во 1871 година, а фабриката за велосипеди наречена Autonomna tovarna Rog Ljubljana била изградена во 1951 година и работела со филијалата Unis Sarajevo до 1991 година. Иако намената не му е решена, фабричкиот комплекс сега е национален споменик и повремено се користи за културни настани.

Кога во 1967 година Tomos од Копер склучи договор со холандската компанија Laura Motoren за лиценцирање на холандскиот, а потоа технички супериорен мопед Anker Laura M56, кој на југословенскиот пазар беше познат по името Tomos Automatik и набрзо стана најпродаван мопед, љубљанскиот Rog разви сопствен модел автоматик, велосипед со помошен мотор, сличен по форма на велосипедот Pony и прилагодлив според висината на возачот, но со зајакната цевчеста рамка и засилени тркала од 20" и го нарече Pony Express.

Придвижуван е од едноцилиндричен двотактен и воздушно ладен мотор М48 со зафатнина од 47,78 кубика и моќност од 1,8 КС при 5.000 вртежи во минута од холандскиот производител Anker Laura, кој го увезе Rog во соработка со Tomos.

Како и велосипедот од кој практично е роден, овој симпатичен мопед со велосипедско ѕвонче, крути вилјушки без пружини и амортизери, педали со синџир и запчаници за возење без мотор, е опремен со едно седиште, галерија за багаж над задното тркало, под кое се наоѓа резервоар за гориво со капацитет од 1,6 литри, мешавина од бензин и 4% масло, а достигнуваше максимална брзина од повеќе од 40 км/ч. Количеството гориво во резервоарот беше доволно за возење околу 100 километри.

Сопирачката на предното тркало со силна вилица е направена како кај велосипедот Pony, но задното тркало има многу ефикасен барабан на сопирачките со влошки за сопирачките. Двете сопирачки со челични кабли се активираа со лостови сместени на гиданот, а мопедот имаше предни и задни светла. Преносот на силата на задното тркало преку ланецот и запчаникот беше овозможен со центрифугална автоматска спојка со една плоча и макара што го придвижуваше надворешниот замаец преку ременот, на кој се наоѓа мала погонска запчаница и голема запчаница на задното тркало.

Благодарение на ефикасноста и леснотијата на управување, со практично само една рачка за гас и мали трошоци за одржување, Pony Express, заедно со Tomos Automatik, брзо стана едно од најпопуларните превозни средства за едно лице. Сепак, за да се модернизира според побарувачката на пазарот и по прекинот на соработката со Tomos, Rog во периодот 1968/1969 разви речиси идентичен нов модел придвижуван од едноцилиндричен двотактен мотор со воздушно ладење од австриската компанија Puch.

За разлика од моторот Anker Laura M48, моторот Puch E50 имаше волумен од 48,8 кубика, моќност од 2,2 КС при 4.500 вртежи во минута и малку поголема потрошувачка на гориво од околу 1,8 л/100 км, па резервоарот за гориво беше заменет со друг, со зафатнина од 2 литра, а малку подоцна резервоарот беше поставен на предниот дел од рамката. Со овој мотор, Pony Express од 37 килограми достигна максимална брзина од речиси 50 км/ч. Првата серија беше направена со предна осцилирачка вилјушка со надворешни пружини, подоцнежните серии беа направени со телескопска вилушка и суспензија на задните тркала со пружини и амортизери како мопедот Tomos Automatik, а двете тркала беа опремени со барабани за сопирачки со влошки.

Денес, словенечката компанија Turna doo Šoštanj го купи брендот Rog и го оживеа производството на култниот велосипед Pony и го започна развојот на новиот Pony Express со електричен погон.